تهویه در آزمایشگاه

فیلتر هپا (HEPA) در دهه 1940 ساخته و به منظور جلوگیری از انتشارآلودگیها و ذرات رادیو اکتیو که به وسیله ی هوا قابل انتقال بودند مورد استفاده قرار گرفت علاوه بر این توانایی مقاومت در برابر فشار سیصد پاسکالی را دارد.
در دهه 1950 با یک برند “HEPA “ثبت به عنوان یک فیلتر بسیار قوی به بازار عرضه شد. با گذشت ده ها سال متمادی درخواست های بیشتری برای این محصول در زمینه های متفاوت صنعتی شده است مثل ‌ قطعات الکترونیکی، کامپیوتر ،دارویی، بیمارستانی، پزشکی، مراقبتهای بالینی، علوم فضایی،سوختهای هسته ای، انرژی هسته ای و ….. .

با توجه به الزام عدم نفوذ هوای بیرون به داخل و فشار مثبت فضای اتاق عمل استفاده از فیلترهای هپا به منظور جلوگیری از ورود میکروب ها به درون فضای اتاق عمل امری مهم است ولی در بعضی از بیمارستان های قدیمی که امکان نصب فیلتر هپا را ندارند و همچنین به دلیل بار کاری امکان تعطیل کردن اتاق عمل نیز وجود ندارد پس به طور موقت می توان با افزایش دور الکتروموتور سیستمهای تهویه و استفاده از تکنولوژی جدید دستگاههای ضدعفونی از اتاق های عمل استفاده کرد.
با توجه به حساس بودن عفونت های بیمارستانی به ویژه در اتاق های عمل پیشگیری از عفونت ها و قارچ های قابل انتقال در آن بسیار اهمیت دارد. یکی از عواملی که این موضوع را تحت تاثیر قرار می دهد تهویه مناسب و جریانهای هوای موجود در این بخش می باشد .از جمله عفونت های مورد بررسی عوامل میکروبی انتقال یافته از هوا می باشد .

با توجه به ارزیابی های انجام شده بر سیستم فیلتر هپا می توان به موارد زیر در کنترل و بازده هر چه بیشتر اشاره کرد:
1. برقراری سیستم تهویه فشار مثبت در اتاق عمل.
2. . ۲۵ بار تعویض هوا در ساعت انجام شود و حداقل سه بار آن هوای تازه باشد.
3. ورود هوا از سقف و خروج آن از کف باشد.
4. به منظور پیشگیری از عفونت جراحی از اشعه ماورای بنفش استفاده نشود.
5. درب اتاق عمل فقط در مواقع عبور وسایل پرسنل و بیماران باز شود.
6. هوا به طور کامل باید فیلتر شده و گردش مجدد و تازه داشته باشد.
7. انجام جراحی‌های ارتوپدی ایمپلنت استفاده از اتاقهای عمل مجهز به هوای بسیار تمیز مورد بررسی قرار گیرد.
8. به صورت ماهانه نمونه برداری های منظم و تعویض فیلترها انجام پذیرد.
9. رطوبت مناسب و دمای مناسب حفظ گردد.
بازرسی و تعویض فیلتر هپا مورد استفاده در بیمارستان :
فیلترهای مورد استفاده جهت تصفیه هوا در بیمارستان ها بعد از مدتی به علت این که ذرات جریان هوا را از بین می برند مسدود شده و باید عوض شوند. زمان تعویض به دلیل اینکه ممکن است ایجاد گرد و غبار نماید باید اقدامات احتیاطی لازم از جمله استفاده از ماسک توسط پرسنل و کارگران مسئول تعویض فیلترها انجام شود. فیلتر های کثیف باید با احتیاط از آب خود جدا و در یک کیسه پلاستیکی گذاشته شود و پس از پایان کار به طرز مناسب بی خطر سازی و با پسماندهای عادی بیمارستان از محیط بیمارستان خارج شود. باید به این نکته توجه کرد که فیلتر های جایگزین شده باید به درستی و از جهت مناسب در محل مورد نظر قرار گیرند و دستورالعمل کارخانه سازنده مورد توجه قرار گیرد.
کاربرد فیلتر هپا در پزشکی

فیلترهای هپا به همراه اشعهUV در از بین بردن باکتری ها و میکروارگانیسمهایی که به وسیله ی هوا منتقل می شوند مفید هستند. به این طریق که باکتری ها و ویروسهای گیر افتاده از طریق هپا با استفاده از اشعه UV ضد عفونی و از بین میروند.
فیلتر هپا با ظرفیت %995/99 هم وجود دارند که در حفاظت از انتقال بیماری های مسری که از طریق هوا منتقل می شوند بسیار مفیدواقع شده اند.
تجهیزات تصفیه هوا
از فیلتر هپا در پزشکی در بسیاری از تصفیه کنندهای هوا استفاده می شود که برای مبتلایان به بیماریهای تنفسی مثل آسم و آلرژیهای تنفسی بسیار موثر می باشد.
چون فیلتر هپا توانایی به دام انداختن ذراتی مثل گردو غبار، گرده گیاهان، مو و کرک حیوانات خانگی را که از عوامل اصلی ایجاد حساسیت های تنفسی و آسم هستند را دارد . بنابراین هوایی خارج شده از دستگاه به دلیل عبور از فیلتر هپا پاک از هر گونه ذرات آلرژی زا خواهد بود.
مدلهای کنونی فیلترهای هپا دارای امکان شتشو بودن هستند که این قابلیت باعث بالاتر بودن قیمتشان نسبت به فیلترهای هپای قبلی است.
یک استاندارد برای اندازه گیری توانایی و راندمان فیلتر MERV نام دارد. بزرگی MERV از 1 تا 20 است و نشان دهنده از بین بردن ذرات از یک دهم تا سه دهم میکرومتر می باشد. هر چه MERV در فیلتر هپا بالاتر باشد توانایی از بین بردن تعداد بیشتری از ذرات را داردهمچنین توانایی آن را دارد که ذراتی با اندازه های خیلی ریز را نابود کند.
امروزه برای تصفیه ی هوای داخل اتومبیل از فیلتر هپا استفاده می شود.
ا توجه به الزام عدم نفوذ هوای بیرون به داخل و فشار مثبت فضای اتاق عمل استفاده از فیلترهای هپا به منظور جلوگیری از ورود میکروب ها به درون فضای اتاق عمل امری مهم است ولی در بعضی از بیمارستان های قدیمی که امکان نصب فیلتر هپا را ندارند و همچنین به دلیل بار کاری امکان تعطیل کردن اتاق عمل نیز وجود ندارد پس به طور موقت می توان با افزایش دور الکتروموتور سیستمهای تهویه و استفاده از تکنولوژی جدید دستگاههای ضدعفونی از اتاق های عمل استفاده کرد.
با توجه به حساس بودن عفونت های بیمارستانی به ویژه در اتاق های عمل پیشگیری از عفونت ها و قارچ های قابل انتقال در آن بسیار اهمیت دارد. یکی از عواملی که این موضوع را تحت الشعاع قرار می دهد تهویه مناسب و جریانهای هوای موجود در این بخش می باشد .از جمله عفونت های مورد بررسی عوامل میکروبی انتقال یافته از هوا می باشد .
با توجه به ارزیابی های انجام شده بر سیستم فیلتر هپا می توان به موارد زیر در کنترل و بازده هر چه بیشتر اشاره کرد:
1. برقراری سیستم تهویه فشار مثبت در اتاق عمل.
2. . ۲۵ بار تعویض هوا در ساعت انجام شود و حداقل سه بار آن هوای تازه باشد.
3. ورود هوا از سقف و خروج آن از کف باشد.
4. به منظور پیشگیری از عفونت جراحی از اشعه ماورای بنفش استفاده نشود.
5. درب اتاق عمل فقط در مواقع عبور وسایل پرسنل و بیماران باز شود.
6. هوا به طور کامل باید فیلتر شده و گردش مجدد و تازه داشته باشد.
7. انجام جراحی‌های ارتوپدی ایمپلنت استفاده از اتاقهای عمل مجهز به هوای بسیار تمیز مورد بررسی قرار گیرد.
8. به صورت ماهانه نمونه برداری های منظم و تعویض فیلترها انجام پذیرد.
9. رطوبت مناسب و دمای مناسب حفظ گردد.

بازرسی و تعویض فیلتر هپا مورد استفاده در بیمارستان
فیلترهای مورد استفاده جهت تصفیه هوا در بیمارستان ها بعد از مدتی به علت این که ذرات جریان هوا را از بین می برند مسدود شده و باید عوض شوند. زمان تعویض به دلیل اینکه ممکن است ایجاد گرد و غبار نماید باید اقدامات احتیاطی لازم از جمله استفاده از ماسک توسط پرسنل و کارگران مسئول تعویض فیلترها انجام شود. فیلتر های کثیف باید با احتیاط از آب خود جدا و در یک کیسه پلاستیکی گذاشته شود و پس از پایان کار به طرز مناسب بی خطر سازی و با پسماندهای عادی بیمارستان از محیط بیمارستان خارج شود. باید به این نکته توجه کرد که فیلتر های جایگزین شده باید به درستی و از جهت مناسب در محل مورد نظر قرار گیرند و دستورالعمل کارخانه سازنده مورد توجه قرار گیرد.
10.
روش های کنترل عفونت های محیطی و اتاق های ایزوله بیمارستانی
به تهویه بخش هایی از بیمارستان مثل اتاق عمل ،اتاق های ایزوله محیطی( کلین روم) و تنفسی برای جدا کردن بیماران با عفونت های هوابرد و غیره باید توجه ویژه ای داشت.
اگر چه خصوصیات این گونه اتاق ها در بیمارستان ها متفاوت است . ولی برای کم شدن تعداد اسپور های هوای اتاق باید به موارد زیر توجه کرد :
1- فیلتراسیون هوای ورودی اتاق با استفاده از فیلترهای هپا.
2- استفاده از اتاق های با هوای جهت دار.
3- هوایی با فشار دو و نیم پاسکال تامین شود.
4-درزگیری اتاق و تعویض هوا در هر ساعت 12 مرتبه.
برای بیمارانی که دارای نقص ایمنی هستند یا بیمارانی که پیوند سلول های بنیادی انجام داده اند . یا در اتاق های عمل ارتوپدی باید از اتاق های با فشار مثبت استفاده کرد.
در هر مراکز بهداشتی حتی در مراکز سیار باید اتاق ایزوله تنفسی وجود داشته باشد.
تهویه درست ، رطوبت و کنترل دما در اتاق عمل برای راحتی اعضای جراحی و بیمار و جلوگیری از نشر و انتقال میکروارگانیسم ها لازم و ضروری است. در نتیجه باید از رفت و آمدهای بی دلیل و غیر ضروری به اتاقهای ایزوله جدا خودداری گردد. همچنین سیستم تهویه ی اتاق عمل باید در هر ساعت 15 بار با استفاده از امکانات فیلتراسیون تعویض گردد.
جریان هوای آرام یا لامینار و لامپ UV برای کاهش خطر عفونت های مکان جراحی لازم است.
برای بیماران مبتلا به سل اتاق عمل دارای فشار هوای مثبت نسبت به بیرون از اتاق عمل می تواند منجر به انتقال سل به پرسنل گردد.

نحوه کار فیلتر هپا در هواپیما

خطوط هوایی مدرن با استفاده از فیلترهای هپا سعی در نابود کردن ذرات بیماریزای قابل انتقال بوسیله ی هوای چرخشی درون هواپیما را دارند.
آزمایشات و پژوهش هایی که بر روی تعدادی هواپیما انجام شده است گواه آن است که میزان ویروس های موجود در کابین هواپیما مانند ویروسهایی است که در خانه وجود دارد.
این میزان آلودگی میکروبی در حالی است که هوای داخلی کابین هر ساعت 10 تا 15 بار با استفاده از فیلترهای هپای بسیار قوی انجام می شود.
فیلترهایی که در این هواپیما استفاده می شود مانند فیلترهای هپایی است که در بیمارستانها و در بخش پیوند اعضا مورد استفاده قرار می گیرد در حالیکه فیلترهای به کار رفته در ساختمانهای مسکونی اصلا قدرت نابود کردن آلودگی های ویروسی و میکروبی را ندارند.

بازرسی و استفاده از دستگاه های هپای قابل حمل بیمارستان ها

استقرار دستگاه های قابل حمل در هر بخش از بیمارستان باید با نظارت کمیته کنترل عفونت و کارشناس بهداشت بیمارستان انجام گیرد.
دستگاه های مورد استفاده در اتاق های ایزوله یا بخش های عفونی باید در محل‌های دیگری گندزدایی شود. همه دستگاههای های قابل حمل باید به طور هفتگی بازرسی و تمیز شوند.
نگهداری فیلترهای هپا
کارایی سیستم فیلتراسیون بستگی به قطر منافذ فیلتر هپا دارد. از طرفی هر چه قطر منافذ کمتر باشد ایجاد افت فشار بیشتر است افت فشار می تواند به وسیله فن های قوی تر و کارآمد تر جبران شود. جهت حفظ عملکرد بهینه فیلتر ها بازرسی و جایگزینی آن باید مطابق با توصیه های کارخانه سازنده انجام شود. فیلترهای معاوضه شده باید در داخل کیسه پلاستیکی قرار داده شود و در محل مناسب دفع گردد.
اختلاف فشار در دو طرف فیلتر باید با استفاده از مانومتر مورد اندازه گیری قرار گیرد. وجود فشار بیشتر از دفترچه مشخص کننده نیاز به تعویض فیلتر می باشد برای بررسی دلایل کاهش عملکرد به صورت مداوم فیلترها باید بازرسی شوند .

عدم فیلتراسیون ذرات در هوای محیط می تواند منجر به اثرات بدی برای بیماران و پرسنل بیمارستان می گردد. ذرات می توانند در هنگام تعویض لباس بر روی زخم های باز بنشینند. فیلتر های مورد استفاده در دستگاه های هپای قابل حمل از بین بردن ۹۰ درصد از ذرات با قطر نیم میکرون از هوای داخل و بیرون را داشته باشند.
فیلترهای های قابل حمل در گذشته برای بیماران بستری شده در اتاق ایزوله استفاده می شده است در این روش استفاده از این فیلترهای هپا هیچ گونه فشاری را ایجاد نمی کند پس تاثیر بر جهت جریان هوا ندارد. فیلتر در اتاق قرار گرفته و بدون اتصال به کانال هوا فقط در چرخش مجدد هوا تاثیر می گذارد این روش فیلتراسیون برای بخش ایزوله پیشنهاد نمی گردد.
اگر فیلتر هپا به مدت زیادی در یک مکان استفاده شود پیش فیلتر باید در زمانی که پرزهای مری بر روی پیتر ایجاد گردید تعویض گردد.
استفاده از فیلترهای به های قابل حمل در بخش ایزوله تنفسی بیمارستان ها
تهویه بیمارستانی : ایجاد فشار منفی در بخش ایزوله با استفاده از فیلترهای هپا قابل حمل به دو روش انجام می شود:
1. قرار دادن فیلتر هپا در مرکز اتاق و بستن کلیه خروجی های هوا از جمله کانال برگشت جریان هوا پنجره و اتصال خروجی به پنجره اتاق
2. ایجاد فشار منفی تخلیه هوای خروجی فیلتر هپا به سیستم جریان برگشتی
در این روش مجرای خروجی فیلتر هپا به کانال خروجی متصل می شود. در این روش باید میزان جریان هوای تخلیه شده کانال خروجی بیشتر از ظرفیت آن نباشد چون باعث تغییر توازن جریان در بخش‌های
دیگر می شود

تصفیه هوای محیط کار
کاربرد فیلتر هپا در محیط کار
تهویه محیط کار :در حال حاضر با رشد شهرنشینی و صنعتی شدن ، آلودگی هوا در حال تبدیل به یک تهدید بزرگ برای سالمت انسان و محیط است .
آلودگی هوا، ورود مواد شيميايي گازي و ذرات بیولوژیکی به هوا میباشد كه میتواند باعث ايجاد خطر براي انسان، ساير موجودات زنده، اشياء و يا آسيب به زیستگاه ها میگردد.
تهویه : به علت این که بسیاری از مردم بیشتر عمر خود را در داخل محیط ها یبسته میگذرانند، یکی از مهمترین جنبه های ساختمانها، پاکیزگی هوای داخلی است.
هم چنین آلودگی محیطهای داخلی بیش تر از هوای بیرون است .
هوا درساختمانها دارای انواع گستردهای از میکروارگانیسمها مانند باکتریها، قارچها و ویروسها است که برخی از آنها میتوانند در سالمتی انسان موثر باشند.
نگرانیهای افزایش یافته در مورد ویروس آنفوالنزای مرغی، توجه عمومی به بیوآئروسل ها و روشهای مراقبتی علیه آنها را به خود جلب کرد. بیوآئروسل ها هم چنین با محدوده وسیعی از اثرات زیانبار سلامتی از قبیل آلرژی، سندرم سمی آلی، آسم و دیگر بیماریهای تنفسی مرتبطند.
توانایی میکروبها در انتقال بیماری ایعنب این که چه قدر خوب میتوانند در محیط زنده بمانند .
در بیماریهای مسری نیز باکتری ها شایع ترین میکرو ارگانیسمهای مسبب عفونتهای بیمارستانی هستند .
روشهای متفاوتی برای حذف این میکروارگانیسمها وجود دارد و درواقع برای از بین بردن این میکروارگانیسمها نیاز به یک متد تفکیک کارآمد میکروارگانیسم از جریان هوا میباشد که در این میان فيلتراسيون یکی از روشهای مؤثر برای حذف میکروارگانیسمها در نظر گرفته میشود .
فیلتراسیون راحتترین و متداول ترین روش برای تصفيه هوا بوده و فيلتراسيون بیوآئروسل در زمینه های مختلف مانند تجهیزات حفاظت تنفسی،پاک کردن هوا از خروجی تأسیسات پرورش دام و طیور و نیز کارخانه هایی مانند نساجی، صنایع غذایی، بیمارستان و مراکز درمانی و اتاق تمیز استفاده میشود.
در حال حاضر فیلترهای مورد استفاده در سیستمهای تصفیه هوا به منظور کاهش تراکم از نوع فیلترهای هپا است.
کاربرد فیلتر هپا در محیط کار
فیلتر هپا از جنس الیاف فایبرگالس است که به صورت رندوم کنار هم قرارگرفته اند و کاربرد وسیعی در تصفیه آلودگیهای هوا دارند.
تهویه : این فیلترها با کارایی بسیار خوبی که دارند میتوانند کیفیت هوا را در محل زندگی ومحیط کار ما بهتر کنند و عارضه بیماریهایی چون آلرژی و آسم را بکاهند .
با توجه به نتایج حاصل از این پزوهش میتوان گفت که تابش اشعه ماوراءبنفش بر روی سطح فیلترهای هپا باعث کاهش قابل توجه میکروارگانیسمها میشود که این تأثیر در فیلترهای فوتوکاتالیتیکی هپا به طور چشم گیری بیش تر از فیلترهای معمولی هپا میباشد.
همپنین، با افزایش شدت تابیدن پرتوماوراءبنفش بر روی سطح فیلترها میزان میکروارگانیسمها به طور قابل توجهی کاهش مییابد. هم چنین عمل کرد فیلترهای معمولی و فوتوکاتالیتیکی هپا در سرعت پایین به طور قابل توجهی بهتر از سرعتهای بالامیباشد.
درنهایت میتوان چنین نتیجه گیری کرد که فوتوکاتالیتیکی کردن فیلترهای هپا و افزایش شدت تابش پرتو ماوراءبنفش به خصوص در سرعتهای پایین باعث تأثیر مثبت فاحشی در کاهش میکروارگانیسمهای هوابرد و افزایش کارایی و راندمان فیلترهای هپا می شود.